مالیات بر ارث : مبنای مالیات بر ارث ، ثروت درگذشتگان میباشد که به ورثه آنان منقل گردیده است.اجازه وصول مالیات بر ارث در ایران اولین بار به موجب قانون مالیات بر ارث و نقل و انتقالات بلاعوض مصوب آبان ماه 1316 داده شد.

2 نوع مالیات بر ارث داریم :1-  مالیات بر ماترک : کلیه اموال و دارایی های متوفی پس از وضع بدهی های محققه وی وقبل از تقسیم  بین وراث مشمول مالیات قرار میگیرد.

2-  مالیات بر سهم الارث : از سهم الارث هر طبقه با نرخ های خاص مالیات وصول میشود.                                    

·     چنانچه متوفی یا وراث ،  ایرانی و مقیم ایران باشند نسبت به کل ماترک پس از کسر هزینه کفن و دفن و مالیات بر ارث که در خارج قرار دارد از سهم الارث هر وراث با نرخ مقرر مالیات وصول میشود.

·     در صورتیکه وراث و متوفی ، ایرانی ولی مقیم خارج از کشور باشند نسبت به آن قسمت از ماترک که در ایران است سهم الارث هر یک از وراث با نرخ های مقرر مشمول مالیات قرار میگیرد ، و از بقیه ماترک که در خارج از ایران قرار دارد پس از کسر مالیات بر ارثی که به دولت محل وقوع مال پرداخت گردیده است با نرخ 25% مالیات دریافت میگردد.

·         در سایر موارد نسبت به ماترک موجود در ایران از سهم هر یک از وراث به نرخ مقرر در طبقه مربوط مالیات دریافت میشود.

مالیات بر ارث به نسبت سهم الارث از ورثه گرفته میشود

نکته1 ) سهم الارث هر یک از وراث طبقه اول تا 30000000 ریال از پرداخت مالیات معاف است.

نکته 2 ) در صورتیکه هر یک از وراث طبقه اول کمتر از بیست سال سن داشته یا مهجور یا معلول از کارافتاده باشند، مبلغ معافیت 50 میلیون ریال خواهد بود.وراث طبقه اول و دوم خانواده شهدا کلا از پرداخت مالیات بر ارث معاف میباشند.

مزیت مالیات بر سهم الارث به مالیات بر ماترک : در مالیات بر سهم الارث درجه قرابت مودی با متوفی و توانایی پرداخت او در نظر گرفته می شود و به همین لحاظ عادلانه تر تلقی میگردد.

نظریات حاکم بر مالیات بر ارث: نظریات موافقین مالیات بر ارث:

1- اجتماع در اموال متوفی شریک است. 2- مالیات بر ارث مالیاتی است که متوفی در زمان حیات خود می بایست نسبت به پرداخت آن اقدام می کرد بنابراین کلیه حقوق معوقه دولت در موقع انتقال به وراث باید وصول گردد.3- وصول مالیات بر ارث به توزیع عادلانه ثروت کمک میکند.

نظریات مخالفان مالیات بر ارث:

1-  مالیات بر ارث تمایل اشخاص را به پس انداز و صرفه جویی از بین میبرد.2- مالیات بر ارث قبول مخاطرات را در فعالیتهای اقتصادی کاهش میدهد.3- مالیات بر ارث واحدهای مولد ثروت را به اجزاء کوچکتر تقسیم میکند.

در شرایط کنونی نمیتوان بر دلایل مخالفی که ارائه شده زیاد تکیه داشت در واقع در شرایط فعلی موضوع تقسیم وتجزیه واحد های اقتصادی کمتر مطرح میشود زیرا واحدهای بزرگ اقتصادی یابه صورت شرکتهای سهامی یا به طرق دیگر با مشارکت تعداد زیادی به وجود می آیندکه با از بین رفتن یک یا چند صاحب سهم یا شریک فقط سهام درگذشتگان به بازماندگان منتقل میگردد.

اموال مشمول مالیات : 1- کلیه ماترک متوفی اعم از منقول و غیر منقول. 2- مطالبات قابل وصول پس از وضع دیون محقق.

اگر متوفی بازرگان بوده بدهی های مربوط به امور بازرگانی وی به هر صورت که احراز شود از ماترک کسر میگردد.

بدهی که متوفی به وراث خود دارد برای تعیین مالیات از ماترک کسر نخواهد شد باستثنای نفقه ایام معدوده و مهریه زوجه در صورت عدم پرداخت.

چنانچه به موجب رای کمسیون تشخیص ، مطالبات متوفی غیر قابل وصول تشخیص داده شود مطالبات مذکور جزو ماترک منظور نمیشود و اگر مالیات آن قبلا پرداخت شده باشد معادل مالیات پس گرفته میشود .

مالیات بر مالکیت وانتقال ثروت: دارایی به کلیه حقوقی اطلاق می شود که شخص نسبت به اشیاء دارد و میتواند آن را تصاحب نماید.مبنای مالیات بر دارایی چیزهایی است که قبلا به دست آمده است.

راههای وصول مالیات بر دارایی :

1-  مالیات بر مجموع دارایی: کلیه دارایی های شخص مشمول مالیات قرار میگیرد و نرخ واحدی در مورد تمام اقلام دارایی اعمال میشود.

2-  مالیات بر دارایی خالص: مالیاتی که سالانه بر ارزش خالص دارایی ها منهای بدهی های قبلی وضع میشود .

متخصصان مالیاتی مالیات بر دارایی خالص را به عنوان مکمل مالیات بر درآمد پیشنهاد میکنند چون بار سنگین تری بر آنان که ثروت زیادی اندوخته اند تحمیل میکند و در آمد حاصل از دارایی با تلاش کمتری نسبت به درآمد حاصل از کار بدست می آید . در این نوع مالیات به ظرفیت مالیاتی چیزهایی که قبلا بدست امده بیشتر توجه میکنند.

3-مالیات بر برخی از اقلام دارایی:

آ)مالیات بر اراضی شهری: اراضی بایری که به علت دخول در طرح های عمرانی و نوسازی شهرداری ، مالکین آنها طبق گواهی سازمانهای مزبور ممنوع از ایجاد ساختمان شده یا میشوند مادامی که ممنوعیت باقی است مشمول مالیات بر اراضی نخواهند بود.

مالیات بر اراضی با نرخ های تصاعدی دریافت میشود و هدف از وضع این مالیات تشویق صاحبان اراضی بایر به عمران و آبادی است.

 ب)مالیات بر املاک مزروعی

ج) مالیات بر وسائط نقلیه

راههای برآورد عادلانه اقلام دارایی:

1-       محاسبه کلیه درآمدهای بالقوه آینده دارایی با توجه به نرخ معقول بهر ( خیالی-غیر عملی)

2-    قبول قیمت اصلی دارایی با توجه به استهلاک و تعمیرات اساسی (نوسانات اقتصادی ، تغییر ارزش پول و تغییر قیمتها در نظر گرفته نمیشود)(عملی-به واقعیت نزدیک نیست)

3-       استفاده از قیمت فعلی دارایی های مشابه (عملی- نسبتا منطقی)

4-  مالیات بر نقل و انتقالات دارایی:در هنگام انتقال ، مالکیت دارایی وصول میشود.

درمقابل  معوض:به نسبت ارزش دارایی در موقع انتقال با نرخ مقرر مالیات دریافت میگردد.

           بلاعوض:معمولا جهت پیشگیری از فرار مالیات بر ارث وضع میشود.

انتقال املاک و کارخانه ها و سهام با نام به وراث طبقه اول مشمول مالیات بر ارث خواهد بود و در مواردیکه انتقال معوض باشد و عوض نیز ملک یا کارخانه یا سهام با نام باشد مابه التفاوت ارزش عوضین ماخذ احتساب مالیات بر ارث استفاده کننده خواهد بود.

هر گاه مال مورد انتقال مجددا به انتقال دهنده انتقال یابد معامله جدید مشمول مالیات نخواهد بود.

5- مالیات بر اضافه ارزش دارایی: مالیاتی است که بر تفاوت خرید و فروش دارایی ها وضع میشود:   ساختمان ُاراضی ُاملاک ُسهام شرکتها

 معیار منطق مالی و نافعیت درآمد در مالیات بر دارایی

از لحاظ معیار منطق مالی جنبه های مثبت و منفی متعددی وجود دارد که از نقطه نظر تخصیص ، توزیع ، تثبیت و رشد اقتصادی که از مالیات بر دارایی ناشی میشود قابل ملاحظه است.

به وسیله اعمال نرخ های متفاوت مالیات بر دارایی یا اعطای معافیت از مالیات با در نظر گرفتن فعالیتهای متفاوت اقتصادی (امور ساختمانی) میتوان فعالیتهای مورد نظر را در مناطقی تشویق یا محدود ساخت.

با وجودی که در سیستم مالیاتی ایران بیشتر به درآمد حاصل از دارایی توجه شده چنانچه مثلا مالیات بر ارث را نسبت به کل درآمدهای مالیاتی بسنجیم به درصد نسبتا قابل ملاحظه ای خواهیم رسید و همین امر از نظر معیار نافعیت درآمد قابل دفاع خواهدبود.